Historia kościoła parafialnego

W ulicy Rwańskiej dominuje kościół ewangelicko-augsburski i przylegający do niego czworobok budynków (ul. Rwańska, Wojska Polskiego, Rycerska) dawnego aresztu śledczego. Jest to dawny kościół, klasztor i kolegium Pijarów. Pijarzy przybyli do Piotrkowa w 1674 r. i osiedlili się w otrzymanej od Stanisława Jaxa Bykowskiego kamieniczce przy ul. Rwańskiej. Urządzili w niej kaplicę i otworzyli szkołę, która w XVIII w. konkurowała z kolegium prowadzonym przez Jezuitów. Drogą kupna sąsiednich działek i budynków trwającą do drugiej połowy XVIII w. wznieśli duży kompleks budynków. Po pożarze kolegium i klasztoru w 1786 r. pijarzy przenieśli się do budynków otrzymanych po kasacie zakonu jezuitów. W 1793 r. pijarskie zabudowania klasztorne przejęli Prusacy na koszary i więzienie, a w 1796 r. kościół przejęła gmina ewangelicka. Kasata zakonu w 1864 r. przerwała bezpowrotnie działalność duszpasterską i dydaktyczną Pijarów w Piotrkowie. Budynki klasztoru i kolegium, przez kilkakrotne przebudowy i adaptacje do funkcji więzienia, pozbawione zostały zewnętrznych cech budowli barokowych, przetrwały one we wnętrzach.

W zespole najlepiej zachował się jednonawowy kościół zbudowany w latach 1689-1718. Nawa sklepiona krzyżowo, poniżej szeroki, profilowany gzyms. Po bokach nawy po dwie kaplice, z których w 1824 r. usunięto ołtarze i zbudowano drewniane empory. Z pierwotnego wyposażenia kościoła zachował się barokowy ołtarz główny z pocz. XVIII w. i barokowy z rokokowymi ornamentami chór muzyczny. Bryła kościoła częściowo zmieniona w 1824 r. i pod koniec XIX w., gdy do elewacji frontowej dobudowano dwie wieżyczki i przekształcono fasadę wieńcząc ją półkolistym szczytem.